Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2013



Κώστας Πούλος


Αλέξη Τολστόι, η γκρινιάρα κατσίκα, εκδ. Κέδρος

             

    Δεν μου αρέσουν οι υπερθετικοί. Γενικά δεν προσφέρουν καλή υπηρεσία σε ένα κείμενο που έχει στόχο να παρουσιάσει ένα βιβλίο για παιδιά, ωστόσο στην περίπτωση της “γκρινιάρας κατσίκας” του Αλέξη Τολστόι, πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει τον πειρασμό, μιας και εδώ γίνεται φανερό με την πρώτη ανάγνωση ότι έχουμε να κάνουμε με ένα από πολλές απόψεις εξαιρετικό βιβλίο.      
    Πρόκειται για μια συλλογή ρώσικων λαϊκών παραμυθιών τα οποία έχουν αποδοθεί στα ελληνικά από τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο, με την αρωγή της κατά λέξη μετάφρασης από το πρωτότυπο του Α. Σαραντόπουλου. Στη διαμεσολαβημένη αυτή απόδοση των ρώσικων παραμυθιών ο Γιάννης Ρίτσος έχει κορφολογήσει από την ελληνική παράδοση τους πιο αποτελεσματικούς αφηγηματικούς τρόπους και ρυθμούς των παραμυθάδων και έχει δημιουργήσει έναν πραγματικό γλωσσικό κανόνα “παραμυθικού” λόγου με τρόπο σοφά λιτό και μετρημένο, ώστε το κείμενο να αγγίζει το αυτί του σύγχρονου αναγνώστη με οικειότητα αντιστρόφως ανάλογη της απόστασης που μας χωρίζει από τη χρονολογία της πρώτης έκδοσής του (1956!). Στην έκδοση αυτή ο ποιητής υπέγραφε με το ψευδώνυμο Πέτρος Βελιώτης. Είκοσι χρόνια αργότερα (1976) το έργο επανεκδόθηκε με το πραγματικό όνομα του διασκευαστή, διακοσμημένο με τις λαϊκότροπες ζωγραφιές της Τζένης Δρόσου, που ταιριάζουν απόλυτα με το ύφος και το ήθος του κειμένου.
            Πόσος Τολστόη και πόσος Ρίτσος υπάρχει στο βιβλίο; Άγνωστο σε όποιον δεν μπορεί να αντιπαραβάλει στη διασκευή το πρωτότυπο. Ο επαρκής αναγνώστης ωστόσο αναγνωρίζει εύκολα τη γραφή του ποιητή, αφού ο πολυγραφότατος Ρίτσος έχει στο ενεργητικό του και άλλα έργα που απευθύνονται (και) σε παιδιά. Δεν είναι τυχαίο ότι το γεμάτο τρυφερότητα “Πρωινό άστρο”, η “μικρή εγκυκλοπαίδεια υποκοριστικών για την κορούλα μου”, όπως επεξηγεί ο υπότιτλος, γράφτηκε το 1955 με αφορμή τη γέννηση της κόρης του Έρης. Αργότερα ακολούθησαν τα “Παιχνίδια του ουρανού και του νερού”, μια ποιητική συλλογή με παιδικά ποιήματα. Στην ίδια κατηγορία, αν και με κάποιες διαφορές κατατάσσεται το πρώιμο “Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα” (1937) και το “Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού” (1938), το οποίο έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία και απευθύνεται σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Σε όλες αυτές τις παιδικές του συλλογές είναι εμφανείς οι επιδράσεις από τις λαϊκές παραδόσεις και τα δημοτικά τραγούδια, πράγμα που παρατηρούμε και στη διασκευή της “γκρινιάρας κατσίκας”.
            Σπάνια βρίσκει κανείς ένα τόσο “ελληνικό” “ξένο” βιβλίο. Σπάνια διαβάζοντας ένα κείμενο νιώθει κανείς σε τέτοιο βαθμό τη θαλπωρή της γλώσσας. Σπάνια η ολοφάνερη αγάπη του συγγραφέα (στην προκείμενη περίπτωση διασκευαστή/συγγραφέα) για το παιδί ράβει ένα τέτοιας ποιότητας παιδικό ρούχο με τόσο απλές και τόσο καθαρές λέξεις.
            Η “γκρινιάρα κατσίκα” του Αλέξη Τολστόι σε απόδοση στα ελληνικά του ποιητή Γιάννη Ρίτσου είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο που αξίζει να “έχει λόγο” στη διαμόρφωση του αρχικού, του βασικού αισθητικού κριτηρίου σε ένα παιδί, που όμως το απολαμβάνει κι ένας ενήλικας και που κάθε συγγραφέας παιδικών ιστοριών το έχει κάτω από το μαξιλάρι του όταν κοιμάται.

ΥΓ. Με ιδιαίτερη χαρά πληροφορήθηκα από τον εκδότη (Κέδρος) ότι επίκειται η επανέκδοση του εξαντλημένου αυτού αριστουργήματος.

Πρώτη δημοσίευση: http://filanagnosiaprogram.blogspot.gr/p/blog-page_1.html 



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου